Αν μιλάμε για το ελληνικό hip hop, δεν μπορούμε να μην ξεκινήσουμε από το ίδιο του το θεμέλιο: τους FF.C. Το πρώτο ελληνικό hip hop συγκρότημα που έβαλε τις βάσεις μιας κουλτούρας που συνεχίζει μέχρι σήμερα να εξελίσσεται, να εμπνέει και να δίνει φωνή σε γενιές νέων.
Οι FF.C (Fortified Concept) θεωρούνται ευρέως ως το πρώτο ελληνικό χιπ χοπ συγκρότημα.
Από το breakdance στο μικρόφωνο
Η ιστορία ξεκινά το 1987, όταν ο Δημήτρης Πετσούκης (Σκηνοθέτης) και ο Κώστας Κουρμένταλας (Ρυθμοδαμαστής) συναντήθηκαν μέσα από την κουλτούρα του breakdance. Μαζί με τον DJ Mix Mad σχημάτισαν ένα νέο μουσικό εγχείρημα, το Funky Fresh Concept, που αργότερα έγινε γνωστό ως FF.C. Στην αρχή έγραφαν στίχους στα αγγλικά, επηρεασμένοι από την αμερικάνικη hip hop σκηνή, αλλά γρήγορα συνειδητοποίησαν ότι η δύναμη της μουσικής τους βρίσκεται στην ελληνική γλώσσα.
Με το πέρασμα του χρόνου, άλλαξε και το νόημα του ακρωνυμίου FF.C: από Funky Fresh Concept → Fight Fashion Captivity → Fortified Concept (Οχυρωμένη Αντίληψη).
Από εκεί και πέρα, το FF.C δεν ήταν απλώς ένα γκρουπ — ήταν μια “οχυρωμένη αντίληψη”, μια δήλωση ότι το hip hop στην Ελλάδα δεν θα είναι αντιγραφή, αλλά αυθεντική φωνή.
Οι πρώτοι δίσκοι και η μάχη με το σύστημα
Κατά τα πρώτα χρόνια, οι FF.C δεν έτυχαν υποστήριξης από τις δισκογραφικές εταιρείες, οι οποίες θεωρούσαν το χιπ χοπ μη εμπορικό στην Ελλάδα.
Το 1993 κυκλοφόρησαν με δικά τους μέσα τον πρώτο τους δίσκο «Σκληροί Καιροί», σε μόλις 200 αντίτυπα βινυλίου. Σε μια εποχή που οι δισκογραφικές θεωρούσαν το hip hop μη εμπορικό, οι FF.C πάλευαν μόνοι τους να ακουστούν.
Η επιμονή τους όμως έπιασε τόπο. Σύντομα υπέγραψαν συμβόλαιο με την Polydor και κυκλοφόρησαν μια σειρά από ιστορικούς δίσκους που σημάδεψαν τη δεκαετία του ’90:
-
Σ’ άλλη διάσταση (1997)
-
Η Απειλή (1998)
-
Οχυρωμένη Αντίληψη (2000)
-
Υπ’ Όψιν (2002)
Στο τελευταίο άλμπουμ προέκυψε η πρώτη μεγάλη ρήξη: το τραγούδι «Παραμύθι» λογοκρίθηκε από την εταιρεία ως «ακατάλληλο». Οι FF.C δεν συμβιβάστηκαν και έφυγαν από την Polydor, επιλέγοντας τον ανεξάρτητο δρόμο. Μέσα από τη δισκογραφική Ήχοτρον κυκλοφόρησαν δύο ακόμη άλμπουμ (Κλασσικά Ηχογραφημένα, 2004 και Αντιληψίες Συνείδησης, 2005), πριν τελικά διαλυθούν.
Το στυλ και οι επιρροές τους
Οι FF.C ξεχώρισαν γιατί δεν περιορίστηκαν σε ένα κλασικό hip hop μοτίβο. Συνδύασαν rap με rock στοιχεία, χρήση samplers αλλά και φυσικών οργάνων όπως κιθάρα και μπάσο. Δεν δίστασαν να «πειράξουν» soul, funk, ακόμα και κλασική μουσική. Στο κομμάτι Ευχαριστούμε τους… ακούμε μέχρι και αποσπάσματα από το Canon in D του Pachelbel.
Στιχουργικά, οι FF.C είχαν επιρροές από πολιτικοποιημένα σχήματα όπως οι Public Enemy. Οι στίχοι τους μιλούσαν για κοινωνικές αδικίες, την εξουσία, τις δυσκολίες της καθημερινότητας αλλά και για προσωπικούς προβληματισμούς, μετατρέποντας τη μουσική τους σε εργαλείο συνείδησης.
Τα μέλη του συγκροτήματος
Κατά καιρούς στους FF.C συμμετείχαν:
-
Δημήτρης Πετσούκης (Σκηνοθέτης)
-
Κώστας Κουρμένταλας (Ρυθμοδαμαστής)
-
DJ Mix Mad
-
Free Jah Present
-
Sparky T
-
DJ Everlast
Ο καθένας τους άφησε το δικό του αποτύπωμα στη σκηνή, είτε μέσα στο συγκρότημα είτε αργότερα, με προσωπικές δουλειές και συνεργασίες.
Η κληρονομιά τους
Οι FF.C υπήρξαν η σπίθα που άναψε το ελληνικό hip hop. Έδειξαν ότι η κουλτούρα αυτή μπορεί να έχει ελληνική ταυτότητα, γλώσσα και περιεχόμενο. Επηρέασαν δεκάδες σχήματα που ακολούθησαν και καθόρισαν το πώς ακούγεται το rap στα ελληνικά.
Η επίδρασή τους στην ελληνική χιπ χοπ σκηνή είναι βαθιά:
-
Θεωρούνται πρόδρομοι και πηγή έμπνευσης για πολλές επόμενες γενιές Ελλήνων ράπερ και συγκροτήματα.
-
Τα τραγούδια τους θεωρούνται “ύμνοι” για το κοινό που μεγάλωσε μαζί τους, και πολλές συναυλίες τιμής (“tribute”) έχουν πραγματοποιηθεί.
-
Η χρήση ελληνικών στίχων και η τοποθέτησή τους σε πραγματικά προβλήματα της καθημερινότητας βοήθησαν να εμπεδωθεί η ιδέα ότι το hip hop στην Ελλάδα μπορεί να είναι αυθεντικό, όχι απλώς αντιγραφή ξένων προτύπων.
-
Η στάση τους απέναντι στη δισκογραφία (αποχώρηση από Polydor λόγω λογοκρισίας) καταδεικνύει τη σημασία της καλλιτεχνικής ανεξαρτησίας.
Ακόμα και μετά τη διάλυσή τους, οι συναυλίες-αφιερώματα και η αφοσίωση των fans αποδεικνύουν ότι οι FF.C δεν ήταν απλώς «ένα συγκρότημα», αλλά μια ολόκληρη εποχή.
Συμπέρασμα
Οι FF.C είναι το συγκρότημα που έφερε το hip hop στην Ελλάδα και το έκανε δικό μας. Μίλησαν για την κοινωνία, τα προβλήματα και τα όνειρα μιας γενιάς. Και αν σήμερα μιλάμε για ελληνική rap σκηνή, είναι γιατί πρώτα υπήρξαν εκείνοι: οι FF.C, οι αληθινοί πρωτοπόροι.